De dappere kleermaker

Over hoe de geschiedenis onverwachts tot leven komt

Goedemiddag,

Afgelopen weekend stond voor mij helemaal in het teken van Dodenherdenking. Normaal ben ik om 20:00 twee minuten stil en denk ik aan de doden, aan oorlogen, aan genocides, aan hoe we zeggen ‘dit nooit meer’ terwijl ‘dit’ nog steeds gaande is.

Dit jaar had ik een actievere rol tijdens Dodenherdenking. Mijn zusje en pas ontdekte Britse achterneef mochten een krans leggen tijdens de ceremonie in Dordrecht, en dus beleefde ik de hele avond in de vip-sectie schuin achter de burgemeester.

Dat kwam zo: zo’n drie jaar geleden bezocht mijn vader Museum ‘40-’45 in Dordrecht, een sympathiek museum over het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog dat gerund wordt door vrijwilligers. In het museum zag mijn vader een foto van ene Hendrik Sebes, een kleermaker die als zogenaamde Engelandvaarder naar Engeland ging om te spioneren en uiteindelijk op zijn 25e werd gefusilleerd in Mauthausen. Mijn vader appte mijn zusje en mij de foto en vroeg zich af of Hendrik verre familie van ons zou zijn.

Mijn zusje, journalist in hart en nieren, dook in de geschiedenis. Met behulp van online stambomen, digitale en papieren archieven, oude Engelse kranten en bereidwillige contacten kwam ze erachter dat Hendrik een achterneef van mijn opa was.

Maar dat was niet het enige wat ze ontdekte. Hendrik was in Engeland getrouwd met de Engelse Mary en toen hij werd vermoord, was zijn vrouw zwanger van hun eerste kindje. Hendrik heeft zijn zoon nooit gekend.

Hendriks zoon Terry is inmiddels 83 en woont in een dorp in de buurt van Manchester. Hij heeft een aantal zonen, onder wie Andrew, en een paar kleinzonen. Via Facebook vond mijn zusje Andrew, die een paar jaar eerder in Dordrecht was geweest om meer te weten te komen over zijn opa Hendrik, maar niet veel meer had weten te ontdekken dan wat het Museum ‘40-’45 in bezit had. Ze waren dolblij dat ze elkaar gevonden hadden. Wij hadden er ineens een hele Engelse Sebes-tak bij, en zij een Nederlandse.

Om het nog mooier te maken kreeg ik een aantal weken na mijn zusjes ontdekking een telefoontje van het Nationaal Militair Museum. Ze waren op zoek naar iemand met de achternaam Sebes omdat ze voor een reclamespot van hun 4 & 5 mei-campagne wilden weten hoe je die naam uitsprak. Het museum was op het verhaal van Hendrik gestuit tijdens hun zoektocht in de archieven naar jonge jongens die hun leven hadden gewaagd in het verzet. Hendrik kwam op billboards langs de weg, verscheen in 3D op perrons van de stations van de plekken waar Bevrijdingsfestivals plaatsvonden, maakte deel uit van een radiospot en kreeg een eigen pagina op de museumwebsite.

Een jaar later eert ook de stad Dordrecht, waar Hendrik werd geboren, deze dappere kleermaker. Zijn verhaal werd verteld tijdens de ceremonie op Dodenherdenking en Hendriks kleinzoon Andrew en mijn zusje, die het hele verhaal aan het licht bracht, mochten een van de kransen leggen.

Andrew en twee van zijn zoons brachten het hele weekend in Dordrecht door; samen bezochten we het Museum ‘40-’45, waar ze nog wat documenten in bruikleen gaven, de straat waar Hendrik woonde en een aantal Dordtse bezienswaardigheden op een door mijn moeder uitgestippelde wandeling door de stad. Hendriks zoon Terry volgde het vanuit Engeland mee en is meer dan trots op zijn familie, zowel de Engelse als de Nederlandse tak.

Meer weten? Lees meer op de Dordtse nieuwswebsite - inclusief televisieoptreden van ondergetekende (vanaf 1:40).

---

Zien, lezen & doen

Moederboeken

Moederdag staat voor de deur. Wat is een mooier cadeau voor je moeder, oma, tante, buurvrouw, vriendin… dan een boek? Natuurlijk raad ik Linea nigra aan van Jazmina Barrera, vertaald door mij. Een piekfijn boek over wel of niet moeder worden, moeder zijn, een moeder hebben, en over vrouw zijn en worden - inclusief talloze referenties aan kunstwerken, verhalen en tradities.

Achter in Linea nigra vind je een hele lijst met boeken die Jazmina las tijdens het voeden van haar baby. Ook hier staan mooie boekentips tussen voor je moeder, oma, vriendin…, zoals Little Labours van Rivka Galchen, De gewichtlozen van Valeria Luiselli (vert. Merijn Verhulst) en Verbroken beloftes van Jenny Offill (vert. Roos van de Wardt). Kortom, Linea nigra is niet alleen een mooi boek om te lezen, maar ook een bron van kijk- en leestips!

Hieronder kan je een fragment uit Linea nigra beluisteren. Einde reclame.

Poëziebommetjes

Ik kijk heel erg uit naar 14 mei, want dan valt er poëzie uit de lucht in Rotterdam! Poetry International organiseert ‘Bombing of Poems’, een evenement op de Binnenrotte waarbij 100.000 gedichten gedrukt op boekenleggers uit de lucht vallen. Ik ben erbij! Jij ook? Reserveer dan nu gratis een plekje!

Samanta Schweblin in Utrecht

Op vrijdag 23 mei kan je naar de Argentijnse auteur Samanta Schweblin luisteren bij een Book Talk van het International Literature Festival Utrecht (ILFU). Schweblin wordt geïnterviewd door Roos van Rijswijk. Voorafgaand spreekt schrijver en redacteur Marijn Hoogenkamp een laudatio uit. Boek je tickets hier. En koop haar nieuwste boek Het goede kwaad (vert. Eugenie Schoolderman) of een van haar andere fantastische boeken.

---

Deze week iets minder taal en boeken, maar wel een bijzonder familieverhaal. Hopelijk vond je het fijn om te lezen!

Tot volgende week,

Alyssia